មានទីតាំងស្ថិតនៅតាមដងស្ទឹងសង្កែត្រើយខាងកើត, វត្តកណ្តាល មានឈ្មោះពិតថា វត្តវិបុលត្ថារាម..!!.. នេះជាវត្តទីបួន ចុងក្រោយគេហើយ ដែលខ្ញុំបានចូលទៅទស្សនា នាឳកាសឈប់សំរាកក្នុងដំណើរកំសាន្តជើងនេះ នៅក្រុងបាត់ដំបង «ដីស្អិត»។
សំរាប់ខ្ញុំ, ព្រះវិហារវត្តកណ្តាល ឬវត្តវិបុលត្ថារាមនេះ ត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាវត្តប្លែកភ្នែកជាងគេ ដែលខ្ញុំមិនធ្លាប់បានឃើញពីមុនៗមក។ អ្វីដែលប្លែកភ្នែកជាងគេនោះគឺ មុននឹងចូលដល់បរិវេណព្រះវិហារ មានក្លោងទ្វារធំមួយជាសំណង់បុរាណ ដែលនៅជាប់នឹងក្លោងទ្វារធំនេះ មានអាគារមួយគូនៅអមសងខាង… គឺអាគារខាងឆ្វេងដៃ ជារោងបាយ ឬរោងចុងភៅសំរាប់រៀបចំចង្ហាន់ប្រគេនព្រះសង្ឃ, ឯអាគារខាងស្តាំដៃ គឺជាសាលាឆាន់។
អាគារខាងឆ្វេងដៃនោះ ឃើញដាក់កាលបរិច្ឆេទ ព.ស២៤៩៩ (១៩៥៥), ចំណែកឯអាគារខាងស្តាំ ត្រូវបានជួសជុលដំបូលជាថ្មីឡើងវិញ (ក្បឿងថ្មី) ដោយរក្សាទុកហោជាង ជាចំលាក់ឈើដ៏ល្អវិចិត្រអោយនៅដដែល។
ព្រះវិហារវត្តកណ្តាល បានសង់ផ្ទាល់លើខឿនគ្រឹះព្រះវិហារ ដោយមិនមានរៀបបន្តើតពីរបីជាន់អោយខ្ពស់ដូចព្រះវិហារនានា ក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្នយើងនេះទេ។ ច្រកចូលទៅក្នុងព្រះវិហារនេះ នៅខាងលិចមានទ្វារពីរ, ឯនៅច្រកខាងក្រោយ (ខាងកើត) មានទ្វារបី និងគ្មានទ្វារចំហៀងសំរាប់ចេញចូលឡើយ។ នៅលើជញ្ជាំងខាងក្រៅរបស់ព្រះវិហារ ប៉ែកខាងលិច មានចំលាក់ផុសមួយផ្ទាំង ដោយខ្ញុំមិនដឹងថា តើរៀបរាប់បង្ហាញអំពីរឿងនិទាន ឬក៏រៀបរាប់ពីជីវភាពរស់នៅរបស់អ្នកស្រុកបាត់ដំបង កាលពីសម័យនោះ?… ចំលាក់ផុសវ័យចំណាស់មួយផ្ទាំងនេះ ដាក់កាលបរិច្ឆេទ ព.ស២៤៦២ (១៩១៨)។
ចំណែកនៅជញ្ជាំងខាងកើតព្រះវិហារវិញ មានចំលាក់រូបព្រះពុទ្ធពីអង្គ ទ្រង់ឈរបិណ្ឌបាត្រនៅអមសងខាងទ្វារកណ្តាល ហើយនៅខាងមុខព្រះពុទ្ធខាងស្តាំដៃ នៅត្រង់បង្កាន់ដៃព្រះវិហារ មានម៉ុងកប់សាកសពតូចមួយ ដែលមានស្លាកថ្មមួយផ្ទាំងនៅពីខាងមុខផងដែរ។
នៅខាងក្រៅបរិវេណព្រះវិហារ មានអាគារចាស់ថ្មី តូចធំបួនប្រាំ ស្ថិតនៅលាយឡំគ្នា។ ក្នុងចំណោមនោះ មានអាគារនៅខាងជើងព្រះវិហារមួយ រាងចំណាស់ជាងគេបន្តិច។ តាមរយៈព័ត៌មាននៅលើហោជាង បានអោយដឹងថា អាគារចំណាស់នោះ កសាងដោយឧកញ៉ាផល្លាសម្បត្តិ អ៊ាប ហេវ និងអ្នកស្រី តាន់ ប៊ូ…។ នៅខាងលិចអាគារចំណាស់នេះ មានអាគារមួយទៀត ស្ថិតនៅជិតផ្លូវចូល ឃើញដាក់កាលបរិច្ឆេទឆ្នាំ១៩៤១ ហើយនៅលើប៉ាយដំបូលអាគារនោះ មានដាក់ឈ្មោះ សោ ហ៊ឺ និង ចែយ៉ង់ [នេត យ៉ង់?] ដែលជាសប្បុរសជនកសាងអាគារនេះ។ រួចនៅឯម្ខាងផ្លូវទល់មុខអាគារ សោ ហ៊ឺ និង ចែ យ៉ង់ នេះ មានអាគារចំណាស់មួយទៀត មានដាក់កាលបរិច្ឆេទ សម្ពោធប្រើប្រាស់ក្នុង ព.ស២៤៨៦ (១៩៤២)…។
បន្ទាប់ពីបានថតរូប និងដើរមួយជុំបរិវេណវត្តកណ្តាល ឬវត្តវិបុលត្ថារាម ព្រមទាំងបានពិនិត្យមើលក្លោងទ្វារវត្តនៅមាត់ផ្លូវធំ ដែលមានសរសេរអក្សរចិននៅលើសសរ ពីលើចុះក្រោម ប្លែកខុសពីគេរួចមក ខ្ញុំអាចសន្និដ្ឋានបានថា សមិទ្ធិផលនានានៅក្នុងវត្តនេះ គឺត្រូវបានពុទ្ធសាសនិកជន ដែលជាគហបតីជនជាតិចិននៅក្រុងបាត់ដំបង ជាអ្នកបរិច្ចាគទ្រព្យធនក្នុងការកសាង កាលពីក្នុងអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៤០…។
ខាងក្រោមនេះ ជាទិដ្ឋភាពទូទៅនៅវត្តកណ្តាល ឬវត្តវិបុលត្ថារាម ដែលខ្ញុំបានថតនាពាក់កណ្តាលខែមេសា ឆ្នាំ២០១៣ សំរាប់ទុកជាឯកសារ…
-
- ក្លោងទ្វារវត្តកណ្តាល មានសរសេរអក្សរចិន…
-
- ទីធ្លាខាងក្នុងវត្តកណ្តាល
-
- ក្លោងទ្វារចូលបរិវេណព្រះវិហារវត្តកណ្តាល
-
- អាគារនៅស្លាបខាងឆ្វេងក្លោងទ្វារ គឺជារោងបាយ
-
- ឯអាគារនៅស្លាបខាងស្តាំក្លោងទ្វារ គឺជាសាលាឆាន់
-
- ចំលាក់ឈើដ៏ល្អឯក នៅលើហោជាងសាលាឆាន់…
-
- ក្លោងទ្វារចូលព្រះវិហារ
-
- យ៉ព្រះវិហារ…
-
- ផ្ទាំងចំលាក់នៅលើជញ្ជាំង ខាងមុខព្រះវិហារ
-
- ព្រះវិហារវត្តកណ្តាល មើលពីក្លោងទ្វារចូល (ខាងលិច)
-
- មើលពីខាងជើង…
-
- មើលពីត្បូង…
-
- មើលពីខាងកើត (ខាងក្រោយ)
-
- ចំលាក់ព្រះពុទ្ធបិណ្ឌបាត្រ និងផ្ទាំងថ្មម៉ុងបញ្ចុះសព…
-
- ចំលាក់ឈើនៅលើហោជាងព្រះវិហារវត្តកណ្តាល
-
- អាគារកសាងដោយលោកឧកញ៉ាផល្លាសម្បត្តិ អ៊ាប ហេវ
-
- កុដិចាស់…
-
- អាគារ សោ ហ៊ឺ និងចែយ៉ង់ ឆ្នាំ១៩៤១
-
- អាគារដែលកសាងក្នុងឆ្នាំ១៩៤២
-
- កុដិថ្មី…
-
- សំណង់ថ្មី(សណ្ឋាគារ) កំពុងតែគ្របលើសំណង់ចាស់
ស្រុកស្រែ
___________________
អត្ថបទដែលទាក់ទង៖
- វត្តបាឡាត់
- វត្តកែវ
- វត្តក្តុល ឬវត្តប្រាប្បច្ចាមិត្ត
- វត្តស្លាកែត
- វត្តរំដួល ឬវត្តឧត្តមសម្បត្តិហត្ថិរំដួល
- វត្តលៀប
- វត្តពោធិវ័ង្ស
- វត្តដំរី-ស ឬវត្តស្វេតឆត្រ័កុញ្ជេជ័យ
- វត្តសង្កែ ឬវត្តឥន្ទ្រាធិបតីធារាម
- វត្តកំផែង ឬវត្តវរណារា
ស្រុកស្រែ 
ពិតជាល្អមែន ដូចគ្មានអ្វីប្រែប្រួលសោះ នៅសុទ្ធសំណង់ចាស់ៗ ឬ បុរាណ ខ្ញុំធ្លាប់មកស្នាក់នៅបាត់ដំបងនេះយូរដែរ តែដូចជាគ្មានឱកាសបានដើរទស្សនា ឬមើលតាមវត្តសោះ ដោយផ្តោតែទៅលើការសិក្សាស្រាវជ្រាវនូវកិច្ចការរបស់ខ្ញុំ ។ តែវត្តដំរីសនេះ ធ្លាប់បានស្គាល់តាំងពីនៅតូចៗ កាលដើមទសវត្ស៧០ ពេល នោះមានព្រះសង្ឃមួយអង្គ នៅវត្តខ្ញុំនៅជនបទ លោកហៅមកគ្រាន់បានជាគ្នា លោកនិមន្តមករកស្នាក់នៅរៀនសូត្រ មិនចាំច្រើនទេ ចាំបានតែឃើញដូនជីរ ជាច្រើនស្នាក់នៅ ហើយថ្លង់សំឡេងយន្តហោះណាស់ ឡើងចុះមិនចេះឈប់ ជាពិសេសយន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែក គេហោះហ្វឹកហ្វឺន ។ល។
អរគុណលោកបង… ខ្ញុំទើបត្រឡប់ពីបាត់ដំបងវិញ កាលពីយប់មិញ… ទៅជើងនេះ ខ្ញុំថតបានវត្តបួនប្រាំទៀត នៅតាមបណ្តោយដងស្ទឹងសង្កែ ឡើងទៅដូនទាវ… ខ្ញុំនឹងដាក់ប្រកាសជូនជាបន្តបន្ទាប់នៅទីនេះ… :-D
អរគុណ លោកស្រុកស្រែ ដែលបានមានពេល ថតតាមវត្តនិមួយៗ ជាការប្រសើរណាស់ បានឃើញវត្តទាំងនោះ ដែលមិនពិបាកទៅដល់ ទីកន្លែង ។